Ondare arkitektonikoa

INFERNUKO ERROTA

Errotaren jabeak urteetan Etxalarko herria eta Baztango arana izan ziren. Hau izateko arrazoia bat da; errota alde batetik Etxalarko lurraldeetan egiten du oinarri eta bertze aldean berriz Baztango lurretan, eta tartean errotaren azpitik, harriak mugitzeko erabiltzen den erreka pasatzen da. Sortzen den ur jauziak mugitzen du errotako harria.

Sortu zenean, errota erreka gurutzatzen zuten hiru enborren gainean egina zegoen, egurrezko paretekin. Bertan beti inguruko baserritako errotariak egoten ziren lanean, normalean egunez. Bertze batzuetan berriz gauez, errotak erabiltzea debekatua zegoenean, eta beharra zegoenean berriz, gau eta egun.

X. mendearen bukaeran, bertatik oinez hogei minututara dagoen Etxebertzeko bordako jatetxeko jabeak erosi eta berpiztu zuen bisitarako toki edo parada ezin hobea bihurtuz. Errotaraino joateko bi ibilbide daude, batetik Etxalartik abiatzen dena eta bertzea berriz Baztan aldetik. Ikusi ibilbidea.

Historia

Errota hau Karlista garaian eraiki zen eta inguruko mendietan (Aizkolegi, Alkurruntz eta Barda) zenbiltzan soldaduentzat paper garrantzitsua izan zuen, bertan lortzen baitzuten behar zuten irina aurrera ateratzeko.

Behin gerra guztiak pasata, Baztan eta inguruko herri eta baserritakoak, bere astoak kargatuak zituztela, beraien aleak irintzera joaten ziren Infernuko errotaraino. Orduan bertako errotariek izen ona zuten, beraien lan egiteko era garbiarengatik eta fideltasunarengatik.